Πριβέ λάηβ, μαγαζί. Προσκλήσεις, αντίτιμο. Κονέ, κατάλληλες γνωριμίες και διασυνδέσεις. Διαχωρισμός. Λέξεις που συνηθίζεται να περιγράφουν καταστάσεις που όλοι είμαστε εξοικειωμένοι μαζί τους· καταστάσεις που είναι άμεσα συνδεδεμένες με την κοινωνικά αποδεκτή μορφή της τέχνης, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σήμερα. Χμ.
Η τέχνη ως μια πολύπλευρη και πολυδιάστατη διαδικασία έκφρασης, είτε παρουσιάζεται από τα επιβαλλόμενα κοινωνικά πρότυπα ως "υψηλή", ποιοτική και βαρυσήμαντη, είτε χαρακτηρίζεται "κατώτερη", μαζική και ρηχή, σε κάθε περίπτωση διέπεται από ένα κοινό χαρακτηριστικό: την καπιταλιστική προσέγγιση.
Πιο συγκεκριμένα η δημιουργία, από την πιο αφηρημένη μέχρι την πιο απτή έννοιά της, αποτελεί μια κατακερματισμένη δραστηριότητα που αφενός στοχεύει στο κέρδος και, αφετέρου καθιστά οποιοδήποτε καλλιτεχνικό έργο σε ένα εμπόρευμα που πωλείται και αγοράζεται. Με βάση αυτό το αξίωμα, λοιπόν, έχει δομηθεί το κοινωνικό "οικοδόμημα της τέχνης", απόλυτα εναρμονισμένο με τις επιδιώξεις και τις προθέσεις της εξουσίας. Σε αυτό το πολυεπίπεδο οικοδόμημα συναντάει κανείς κάθε είδους μεσάζοντες και ρόλους. Μάνατζερς, διαφημιστές, διευθυντές, πνευματικούς --και όχι μόνο- ιδιοκτήτες, καναλάρχες, κριτικούς τέχνης, εταιρίες, επενδυτές, ακόμα και υπουργούς. Συναντάει εξουσιαστικές αντιλήψεις, ιεραρχικές δομές, εμπορευματικές σχέσεις και καταναλωτικές διαδικασίες.
Η κορυφή, όμως, αυτού του ογκώδους οικοδομήματος της τέχνης είναι ειδικά (και ενίοτε πολυτελέστατα) σχεδιασμένη για έναν συγκεκριμένο ρόλο: το ρόλο του ίδιου του καλλιτέχνη.
Η ουσία αυτού του ρόλου δεν είναι η δημιουργία, δεν είναι η παραγωγή ή η εξωτερίκευση συναισθημάτων, προβληματισμών και σκέψεων του καλλιτέχνη· είναι η αδήριτη θεμελίωση μιας πραγματικότητας που ορίζει τον δημιουργό ως ένα αποκομμένο από την υπόλοιπη κοινωνία πρόσωπο. Με άλλα λόγια ο καλλιτέχνης δεν θεωρείται ένας απλός άνθρωπος που δημιουργεί κάτι με οποιοδήποτε μέσο, αλλά ένας συγκεκριμένος επαγγελματίας που πρέπει να έχει μια διαφορετική αντιμετώπιση από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο. Κατά συνέπεια πρέπει και αυτός να επιβεβαιώσει με διάφορους τρόπους το ρόλο που του έχει ανατεθεί. Είτε χτίζοντας καριέρα ως επιτυχημένος εργαζόμενος, είτε απολαμβάνοντας την κοινωνική του θέση ως "άνθρωπος της διανόησης", συντηρώντας αυτόν τον διαχωρισμό από την αδαή μάζα.
Έτσι, απόλυτα φυσικές εικόνες για την τέχνη είναι μια διαφήμιση ενός δίσκου μουσικής ως άλλο ένα απορρυπαντικό, μια έκθεση ζωγραφικής με εισιτήριο, μια θεατρική παράσταση με διαφημιζόμενους χορηγούς, μια συναυλία με αυστηρά αποκλεισμένους από μπάτσους χώρους. Εικόνες σιχάματα εμετοί. Εικόνες που αποτελούν εξορισμού τους αναπόσπαστο μέρος της εξουσίας και είναι ικανές να συγκινήσουν μόνο ξενέρωτα μουλάρια με συνείδηση χαρτοπετσέτας (και βγάλε).
Βέβαια, την ισχύ του συστήματος της τέχνης εξίσου επιτυχημένα υπηρετούν και τα κομμάτια της που φαινομενικά αντιτίθενται σε όλα αυτά ή που εκφράζουν μια ανατρεπτικότητα. Ένα εναλλακτικό καλλιτεχνικό ρεύμα που πρεσβεύει μια διαφορετική στάση ή μια "παρεκκλίνουσα κοινωνική συμπεριφορά" είναι πολύ εύκολο να ενσωματωθεί μέσω νέων και ανανεωμένων καταναλωτικών επιλογών (ρούχα, αηλάινερ ).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα (χωρίς να θέλω να επεκταθώ στη συγκεκριμένη ανάρτηση) είναι το μέταλ, τουλάχιστον όπως εξελίχθηκε. Δηλαδή βαθιά συντηρητικό στην ουσία του, ακίνδυνο και φανατισμένο που, όμως, διαρκώς προσπαθεί να προβληθεί ως επαναστατικό και αντικομφορμιστικό (εξάλλου είναι γεγονός ότι πρέπει να φας πολύ χιεβυμέταλ στη μάπα μέχρι να δεις φως στο τούνελ). Και επειδή πιες πιες, κάτι θα μείνει...
Στον αντίποδα όλων των παραπάνω βρίσκεται ένα κίνημα που αμφισβητεί έμπρακτα την κατεστημένη τέχνη, δημιουργώντας έξω από εμπορευματικές λογικές και δίχως μεσάζοντες οποιουδήποτε είδους. Συγκροτήματα όπως οι Γενιά του Χάους, οι Αντι, οι Αδιέξοδος, οι Stress, οι Χαοτικό Τέλος, οι Ναυτία είναι μερικά από εκείνα που σχηματίστηκαν στα 80ς και έδρασαν με diy λογική. Γενικότερα στην ελλάδα τις δεκαετίες 80 και 90 πολλές αξιόλογες πανκ μπάντες έπαιξαν μουσική, προτάσσοντας με τους στίχους τους ή/και την στάση τους τον αντιρατσισμό, τον αντιφασισμό, την αλληλεγγύη, την ελευθερία. Ακόμη, μπάντες όπως οι Ωχρά Σπειροχαίτη και οι Αλτ tc, λειτουργώντας στην συντεχνία, κινήθηκαν συνολικά σε αντιεμπορευματικά και αντιθεαματικά πλαίσια.
Έτσι, φτάσαμε στην αφορμή αυτής ανάρτησης. Την Παρασκευή 23/3 πραγματοποιήθηκε μια συναυλία από τους "παλιούς" της πανκ σκηνής. Ονομάστηκε 80s punk gathering. Χμ, μάλιστα. Από πού να αρχίσεις?
Από το γεγονός ότι έπαιξαν σε μαγαζί? Ή μήπως από το εισιτήριο? Ωπ συγγνώμη, δεν ήταν ακριβώς εισιτήριο, ήταν πρόσκληση. ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΠΑΝΚ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΓΑΜΩ ΤΟ ΘΕΟΥΛΗ! Εμετικός διαχωρισμός, και γιατί? Για να μην έρθουν στο υπεργαμάτο μας ΠΑΝΚ ΓΚΑΔΕΡΙΝ άκυροι και χαλάσουν τη ΦΑΣΑΡΑ μας? Ανόθευτος, ατόφιος, γαμημένος ελιτισμός. Πριβέ λάηβ για τους λίγους εκλεκτούς και "υποκουλτούρα" από Αδιέξοδο? Κλειστοφοβική πρωτοβουλία μιας πεφωτισμένης πρωτοπορίας και "κοινωνικά υποπροϊόντα"? Καλή φάση.
Από πότε το πανκ έγινε μουσική μιας συγκεκριμένης κάστας που αποδέχεται ή αποκλείει κάποιους ανάλογα με το πόσο ΤΡΟΥ ΠΑΝΚ είναι? Ή ανάλογα με το πόσο ΣΩΣΤΕΣ είναι οι διασυνδέσεις που έχει. Οι electro hippies τα λένε ωραία:
Απομυθοποίηση, απλά. Ο πολιτικοποιημένος στίχος δεν μεταφράζεται απαραίτητα και σε πολιτικοποιημένο καλλιτέχνη. Προσωπικά το βρήκα τουλάχιστον θλιβερό και απωθητικό το σκηνικό. Απογοήτευση. Έχω να πω ένα μεγαλοπρεπές ΣΑΛΤΑ ΓΑΜΗΣΟΥ ΚΑΙ ΨΟΦΑ σε όσες μπάντες συμμετείχαν, παρόλο που πολλές από αυτές κατέχουν πολύ ξεχωριστή θέση μέσα μου. Μάλλον όμως μερικά ξυρισμένα κεφάλια χρειάζονται μερικές φάπες.
Και μάλλον οι Χατ Τρικ σάς αξίζουν. Φλώροι.
ΥΓ. Χμ, ίσως και να υπάρχει ελπίδα.
